Specjalnie dla Państwa zamieszczamy fragmenty „Kodeksu rodzinnego i nieletnich” z komentarzem oraz przejrzystym objaśnieniem nasuwających się często wątpliwości i pytań. Mamy nadzieję, że zamieszczone poniżej informacje okażą się dla Państwa przydatne.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy stanowi:
Art. 75. [Uznanie dziecka poczętego]
Można uznać dziecko nawet nie urodzone, jeżeli zostało już poczęte.

Art. 77. [Zgoda matki na uznanie dziecka]
§ 1. Jeżeli dziecko jest małoletnie, do jego uznania potrzebna jest zgoda matki. Jeżeli matka nie żyje albo jeżeli nie przysługuje jej władza rodzicielska, albo jeżeli porozumienie się z matką napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, zamiast jej zgody potrzebna jest zgoda ustawowego przedstawiciela dziecka.
§ 2. Do uznania dziecka poczętego potrzebna jest zgoda matki.
§ 3. Do uznania dziecka pełnoletniego potrzebna jest jego zgoda oraz zgoda matki, chyba że matka nie żyje albo że porozumienie się z nią napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody.

Art. 79. [Szczególne sposoby uznania dziecka]
§ 1. Uznanie dziecka może nastąpić przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo przed sądem opiekuńczym, a za granicą – przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli uznanie dotyczy dziecka, którego rodzice są obywatelami polskimi.
§ 2. W razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu ojca lub dziecka, uznanie dziecka może nastąpić także przed notariuszem.

Art. 80. [Wada oświadczenia woli]
§ 1. Mężczyzna, który dziecko uznał, może w ciągu roku od daty uznania żądać jego unieważnienia z powodu wady swego oświadczenia woli.
§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do oświadczenia osoby, której zgoda jest potrzebna do ważności uznania.

Art. 81. [Uprawnienie dziecka]
§ 1. Dziecko, które zostało uznane przed osiągnięciem pełnoletności, może żądać unieważnienia uznania, jeżeli mężczyzna, który je uznał, nie jest jego ojcem.
§ 2. Z żądaniem tym dziecko może wystąpić po dojściu do pełnoletności, nie później jednak jak w ciągu trzech lat od jej osiągnięcia.

Pytania i odpowiedzi

Na czym polega uznanie dziecka?

Uznanie dziecka przez ojca to oświadczenie ojca, że dziecko od niego pochodzi. Dziecko może być uznane bez względu na wiek, także przed urodzeniem (w przypadku kobiety niezamężnej, gdy ciąża jest udokumentowana przez lekarza).

W jakich okolicznościach można uznać dziecko?

Można uznać dziecko bez względu na jego wiek, zarówno małoletnie jak i pełnoletnie, już poczęte, ale nie narodzone. Możliwe jest uznanie tylko takiego dziecka, którego nie uznał wcześniej inny mężczyzna. Dlatego dziecko mężatki może być uznane dopiero po zaprzeczeniu ojcostwa jej męża. Do uznania dziecka niepełnoletniego potrzebna jest zgoda matki, a w przypadku, gdy uznanie ma dotyczyć dziecka pełnoletniego – jego zgoda.

Kto może złożyć oświadczenie o uznaniu dziecka?

Oświadczenie o uznaniu dziecka może złożyć tylko uznający – nie może uczynić tego w jego imieniu inna osoba. Zdolność uznania posiada każdy pełnoletni który ukończył 18 lat.

Czyja zgoda jest potrzebna do uznania dziecka?

Jeżeli dziecko jest małoletnie do jego uznania potrzebna jest zgoda matki.

Gdzie można uznać dziecko?

Uznanie dziecka może nastąpić poprzez złożenie oświadczenia przed kierownikiem Urzędu Stanu Cywilnego albo przed sądem opiekuńczym, a za granicą – przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula, jeżeli rodzice dziecka są obywatelami polskimi. W razie gdy życiu ojca lub dziecka grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo, uznanie dziecka może nastąpić także przed notariuszem.

Jakie dokumenty oprócz podania należy dostarczyć do Urzędu Stanu Cywilnego w celu uznania ojcostwa?

a. Gdy matka dziecka jest panną: odpis skrócony aktu urodzenia matki dziecka, dowody osobiste rodziców, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka.
b. Gdy matka dziecka jest rozwiedziona: odpis skrócony aktu małżeństwa z adnotacją o rozwodzie bądź sądowe orzeczenie o zaprzeczeniu ojcostwa, dowody osobiste rodziców, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka.
c. Gdy matka dziecka jest wdową: odpis skrócony aktu zgonu męża matki dziecka, dowody osobiste rodziców, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka, wyrok sądowy o zaprzeczeniu ojcostwa zmarłego męża.
d. Jeśli rodzice dziecka zawarli związek małżeński: odpis skrócony aktu małżeństwa rodziców, dowody osobiste rodziców, odpis zupełny aktu urodzenia dziecka.
e. W przypadku uznania dziecka poczętego do podania należy dołączyć zaświadczenie lekarskie stwierdzające ciążę.

Czyje nazwisko nosi uznane dziecko?

W razie uznania dziecka, nosi ono nazwisko ojca. Dziecko może nosić nazwisko matki, jeżeli ojciec złoży takie oświadczenie przy uznaniu dziecka, a osoby, których zgoda jest potrzebna do uznania dziecka wyrażą na to zgodę. Jeżeli w chwili uznania dziecko ukończyło już trzynasty rok życia, potrzebne jest także wyrażenie zgody przez dziecko.

Czy uznającemu dziecko mężczyźnie przysługuje władza rodzicielska?

Mężczyźnie, który uznał dziecko przysługuje władza rodzicielska. Gdy rodzice nie pozostają w związku małżeńskim, sąd opiekuńczy może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z nich, ograniczając władzę rodzicielską drugiego z rodziców do określonych obowiązków i uprawnień.

Czy w przypadku sądowego ustalenia ojcostwa lub uznania dziecka przysługują roszczenia alimentacyjne?

W przypadku sądowego ustalenia ojcostwa lub uznania dziecka można kierować roszczenia alimentacyjne przeciw ojcu. Jeżeli ojcostwo mężczyzny nie będącego mężem matki zostało uwiarygodnione, matka może żądać, by mężczyzna ten jeszcze przed narodzeniem dziecka wyłożył odpowiednią sumę pieniężną na koszty utrzymania matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz na koszty utrzymania dziecka przez pierwsze trzy miesiące po urodzeniu. Jeżeli jednak ojcostwo mężczyzny, który nie jest mężem matki, nie zostało ustalone, zarówno dziecko, jak i matka mogą dochodzić roszczeń majątkowych związanych z ojcostwem tylko jednocześnie z ustalaniem ojcostwa.